Witamina B12 to rozpuszczalna w wodzie witamina z grupy B, której głównym źródłem w diecie są produkty pochodzenia zwierzęcego. Pełni ona ważne funkcje w organizmie człowieka, wpływając m.in. na pracę układu krwiotwórczego i układu nerwowego. Groźny dla człowieka jest niedobór witaminy B12 w organizmie – może on dawać objawy ze strony różnych układów i narządów.
Z tekstu dowiesz się:
- jakie są normy laboratoryjne witaminy B12,
- jakie przyczyny może mieć niedobór witaminy B12,
- jakie są objawy niedoboru witaminy B12 w organizmie człowieka.
Witamina B12 (kobalamina) to jedna z rozpuszczalnych w wodzie witamin z grupy B. Tak naprawdę pod pojęciem tym kryje się kilka form substancji zawierających w składzie jon kobaltu – różnią się one trwałością, budową chemiczną, a w organizmie łatwo przechodzą z jednej formy w drugą.
Witamina B12 jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Jej obecność warunkuje prawidłowość procesu tworzenia czerwonych krwinek. Bierze udział w tworzeniu otoczek nerwowych, syntezie białek i kwasów nukleinowych, metabolizmie węglowodanów i tłuszczu.
Źródłem witaminy B12 w diecie człowieka jest przede wszystkim mięso i przetwory mięsne, jaja, mleko i przetwory mleczne, a także ryby i ich przetwory. Jak dotąd nie odkryto źródeł witaminy B12 w żadnych pokarmach pochodzenia roślinnego.
Witamina B12 – normy laboratoryjne
Stężenie witaminy B12 w organizmie bada się poprzez analizę laboratoryjną pobranej od pacjenta niewielkiej ilości krwi żylnej. Normy laboratoryjne witaminy B12 wynoszą od 148 do 740 pmol/l (czyli 200–1000 ng/l). Oprócz tego, wykonuje się tzw. test Schillinga, czyli test wchłaniania witaminy B12 przez organizm. Zlecić jego wykonanie może lekarz POZ, internista czy neurolog – badania te są niezbędnym elementem diagnostyki niedoboru wit. B12 oraz jej przyczyn.
Niedobór wit. B12 – przyczyny
Niedobór witaminy B12 w organizmie może mieć różne przyczyny. Do tych występujących najczęściej zalicza się:
- niedostateczna podaż witaminy B12 w diecie, występująca głównie u osób, które z różnych powodów (przekonania religijne, społeczne, niski status materialny) nie jedzą produktów zwierzęcych lub jedzą ich za mało,
- wrodzony niedobór lub zaburzenia w funkcjonowaniu tzw. czynnika Castle’a, czyli substancji, która w dwunastnicy łączy się z witaminą B12 i dopiero cały ten kompleks może być wchłonięty w jelicie krętym,
- choroba Addisona-Biermera (niedokrwistość złośliwa), w przebiegu której powstają przeciwciała przeciwko czynnikowi wewnętrznemu Castle’a oraz produkującym go komórkom okładzinowym, co upośledza wchłanianie witaminy B12,
- różnego rodzaju choroby jelit przebiegające z zespołem złego wchłaniania, choroba Leśniowskiego-Crohna, resekcja jelita krętego (na tym odcinku witamina B12 jest wchłaniana przez organizm),
- infekcje bakteryjne żołądka, np. bakteriami Helicobacter pylori, powodujące powstanie zanikowego nieżytu żołądka i na tej drodze przyczyniające się do niedoboru witaminy B12.
Niedobór witaminy B12 – objawy neurologiczne i nie tylko
Witamina B12 magazynowana jest w wątrobie – objawy kliniczne jej niedoboru są więc widoczne zazwyczaj dopiero po dłuższym czasie zmniejszonej podaży czy zaburzeń wchłaniania.
Jeśli jednak już się pojawią, najbardziej charakterystyczne są neurologiczne objawy niedoboru witaminy B12. U pacjentów pojawić się może utrata smaku, osłabienie wzroku, parestezje rąk i nóg, zaburzenia czucia, halucynacje, osłabienie pamięci, otępienie czy zaburzenia nastroju.
Typowe dla niedoboru wit. B12 są zmiany w wyglądzie: lśniący i gładki tzw. bawoli język, szybkie siwienie włosów, bladość skóry (nawet z ogniskami bielactwa), zażółcenie białek oczu, owrzodzenia w kącikach ust.
Bardzo często spotykana jest także niedokrwistość z niedoboru B12 – w badaniach krwi widoczny jest wysoki wskaźnik MCV (obecność dużych krwinek we krwi obwodowej), stwierdza się również makrocytozę erytrocytów i retikulocytopenię.
